Meningen over de vrijheid van onderwijs binnen PvdA verdeeld

(PvdA) - afkomstig uit: diverse (2004-03-27)

Naar aanleiding van artikelen in het Reformatorisch Dagblad van 16 maart 2004 en in het Nederlands Dagblad van 26 maart 2004

Net als bij de VVD heersen er binnen de Partij van de Arbeid zeer uiteenlopende opvattingen over wat er nu mis zou zijn met de vrijheid van onderwijs en in welk opzicht artikel 23 veranderd moet worden.

Een adviseur van PvdA-huize, de Amsterdamse onderwijssocioloog Sjoerd Karsten, stelt, in tegenstelling tot kamerlid Hamer, dat christelijke scholen juist niet het probleem vormen. "Het is aangetoond dat het bijzonder onderwijs zijn aandeel neemt in het aantal allochtonen." Karsten heeft een discussiestuk voor de bijeenkomst van morgen geschreven. Karsten pleit in ieder geval voor aanpassing van artikel 23 van de Grondwet. Maar deze moet zich vooral richten op algemeen bijzondere scholen, zoals het Dalton onderwijs, die volgens hem in sommige gevallen leerlingen op basis van inkomen en etniciteit de deur wijzen.

Ook Karsten zegt niet te willen tornen aan de vrijheid van onderwijs die hij als een groot goed beschouwt. Maar hij vindt wel dat de overheid ouders moet ontraden hun kinderen naar een islamitische school te sturen. "Verreweg de meeste leerlingen op een islamitische school komen uit achterstandsgroepen. Stijging binnen de zuil wat je wel had bij de protestantse en katholieke zuilen is niet of nauwelijks mogelijk." Ook vraagt hij zich af hoe "deugdelijk" het islamitische onderwijs werkelijk is.

"We moeten het systeem veranderen", aldus de Haagse wethouder P. Heijnen. "Nu krijgen in onze stad enkele tientallen gereformeerde kinderen, die een aantal kilometers moeten reizen om bij hun eigen school te komen, een vergoeding voor het leerlingvervoer. Daar hoor je niemand over. Maar dat recht hebben islamitische kinderen ook. Over een paar jaar staat een VVD-kamerlid op die zich erover beklaagt dat honderden moslimkinderen geld krijgen voor vervoer naar hun eigen school. Dan is het land te klein.


Fragmenten van de website van de PvdA Amsterdam 2-1-2004

Mariëtte Hamer, Tweede-Kamerlid voor de PvdA:

De discussie over de houdbaarheid van artikel 23 anno 2003/4 is reëel. Ik sta open voor veranderingen als nodig is om de integratie te verbeteren en ouders en kinderen betere keuzevrijheid te bieden. De strijd van Hirsi Ali richt zich jammer genoeg redelijk eenzijdig op islamitische scholen. Toen wij haar motie wilde aanpassen naar eisen voor alle scholen gaf de VVD niet thuis. Dat is treurig want als zij wel die ruimte hadden geboden, dan was er schot gekomen in dit debat. Het probleem van witte en zwarte scholen overstijgt namelijk de vraagstelling of er nog wel onderwijs gebaseerd op religie mag zijn. Er zijn ook vele niet-religieuze scholen die zo goed als helemaal "wit" of "zwart" zijn. Daarom vinden wij het nodig dat aan alle scholen een acceptatieplicht wordt gesteld. Daarnaast moeten we ons buigen over de vraag of ouders nog wel kiezen voor een school op grond van een religie of veel eerder op grond van pedagogische kwaliteit. Als het antwoord echt "ja" is dan zullen we daar conclusies uit moeten trekken. Wij hebben de Minister van Onderwijs daarom gevraagd ons op korte termijn gegevens te verschaffen over het keuzegedrag van ouders. De keuzevrijheid van ouders en leerlingen staat voorop bij deze discussie.

Karina Schaapman, woordvoerder onderwijs PvdA Amsterdam

Ik stel dat de vrijheid van onderwijs die vrije schoolkeus meer in de weg zit, dan dat het ouders helpt om vrij te kiezen vanwege het simpele feit dat artikel 23 wél de vrijheid aan scholen geeft om aan de poort te selecteren, terwijl de vrije keus van ouders er niet in vermeld staat (nergens in de Nederlandse wetgeving trouwens). Ik ben ervan overtuigd dat een veranderde kijk op het onderwijs mogelijk is zonder artikel 23 aan te tasten. Die andere kijk vraagt vooral om bereidheid om anders te willen kijken en onderdeel van die bereidheid is dat er geen oneigenlijke argumenten worden gebruikt. Stellen dat artikel 23 de vrije schoolkeus van ouders waarborgt, is zo'n oneigenlijk argument. Kijk maar eens in dat artikel: Ouders of leerlingen, komen er helemaal niet in voor. Het gaat niet over hen en is niet voor hen bedacht. Nog belangrijker: de vrijheid van scholen om aan de poort te weigeren, is geen onderwijsargument. Het is een geloofsargument en daarmee dient het de kwaliteit van het onderwijs niet.

Het scholenbestand, dus feitelijk de keuze die ouders kunnen maken, wordt in een gemeente mede bepaald door behoeftemetingen. Het bizarre is dat ouders geen onderwijsvraag over scholen voorgelegd krijgen, maar een geloofsvraag. Dus niet "welke onderwijsvorm heeft uw voorkeur" met een eventuele opsomming daarvan. In een mono-etnische samenleving zoals deze er in 1917 (pacificatie van het onderwijs) was en tot ver in de jaren zestig gebleven is, leidt een dergelijke opzet niet vanzelfsprekend tot etnische scheiding. Wel tot een scheiding van geesten. In onze huidige maatschappij leidt deze opzet onvermijdelijk tot een etnische scheiding omdat Islamieten of Hindoestanen nu eenmaal zelden een autochtone herkomst hebben. Veel belangrijker vanuit het perspectief van onderwijskwaliteit: niemand die zicht heeft op de pedagogische richting van de scholen in het scholenbestand. Er is geen andere keus dan naar geloofsrichting mogelijk en niet eens het begin van een gedachte of er van een bepaalde pedagogische aanpak wel voldoende aanbod is. Ik zou graag zien dat ouders op basis van onderwijskundige argumenten, ongeacht afkomst of geloof, hun keuze kunnen maken. Die keuzemogelijkheid moet door de overheid gecreëerd worden. Scholen die zich vooral naar pedagogische richting profileren, moeten meer ruimte krijgen om gehoord te worden en dus hun stichtingsaanvraag gehonoreerd te zien. Of dat een einde maakt aan 'witte' en 'zwarte' scholen, weet ik niet. Het maakt in ieder geval een einde aan een mechanisme dat etnische scheiding op z'n minst mede in de hand werkt. Ik vind dat overheden zich ver moeten houden van procedures met dergelijke bijwerkingen.