Is de link tussen artikel 23 en segratie terug?

23 september 2022

Toen eind jaren negentig er meer aandacht kwam voor de sociale segregatie in de samenleving, werd regelmatig de link gelegd met het bijzonder onderwijs. Zo zou de Nederlandse vrijheid van onderwijs één van de oorzaken voor de segratie zijn geweest. Onlangs stookte oud-kamervoorzitter en PvdA'er Gerdi Verbeet het vuurtje weer op. Hoe breed wordt haar mening gedeeld?

Mevrouw Verbeet schreef een opinieartikel in dagblad Trouw waarin ze stelde dat artikel 23 vooral een belemmering is geworden. Als kind van een onderwijsechtpaar was ze een kwarteeuw een verklaard voorstander van de vrijheid van onderwijs. De reden daarvoor lag in de verzuiling: op de scholen van een bepaalde zuil ontmoeten de verschillende sociale klassen elkaar. Nu de verzuiling is verdwenen, wordt de keuze voor een school door ouders gemaakt in een nog beperkter frame. Ze schrijft: "Bemiddelde ouders zijn bereid en in staat alles te doen om hun kind op een school te plaatsen die precies aansluit bij hun eigen bubbel. Daarmee versterkt de school de sociale verschillen. "

De recente veranderingen met betrekking tot het stichten van eigen scholen, waar NOS op 3 een explainer over maakt, zijn volgens de PvdA-politica een reden tot meer zorg: nog meer eenzijdig samengestelde scholen. Ze noemt daarbij als voorbeeld de eerste Renaissanceschool in Almere, gesticht vanuit het gedachtengoed van Forum voor Democratie. Mevrouw Verbeet stelt: "Zo zorgen we ervoor dat je in Nederland vanaf de dag dat je geboren wordt een bubbel betreedt waar je de rest van je leven niet meer uitkomt."

Haar conclusie: "Als we in harmonie met elkaar willen kunnen samenleven, moeten we dat op school leren. Ieder heeft recht op eigen opvattingen, maar cruciaal is dat we elkaar accepteren en bereid zijn compromissen te sluiten. Wie opgroeit in een bubbel van mensen die allemaal net zo zijn als jijzelf, zal dat nooit goed leren."

Reacties
Diverse reacties publiceerde Trouw op dit artikel. Zo bracht Janine van Drieënhuizen-Kok, Directeur GSG Guido Arnhem, naar voren dat de Onderwijsraad concludeert dat er "geen duidelijk verschil is tussen bijzondere en openbare scholen als het gaat om hun bijdrage aan segregatie. De scheidslijn voor kansen in het onderwijs wordt gemarkeerd door 'lager' en 'hoger' opgeleid en 'arm' en 'rijk'. Die loopt dwars door openbare èn bijzondere scholen heen."

Ook Gerrit Roorda, huisarts, is kritisch. "Segregatie op grond van sociale klasse wordt evenwel niet veroorzaakt door vrijheid van onderwijs, maar door de locatie van een school en de wijze waarop ze gefinancierd wordt." Hij benadrukt dat juist artikel 23 waarborgen kent dat niet alleen rijke ouders een eigen school kunnen stichten. Daarom onderstreept hij ook wat in artikel 26.3 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat: ouders hebben het recht te bepalen wat voor onderwijs hun kind krijgt, niet de overheid. Hij wuift het probeem dat Verbeet signaleert niet weg. "Het probleem dat Verbeet signaleert bestaat zeker. Onze diverse samenleving stelt ons voor grote uitdagingen op het gebied van sociale cohesie en vertrouwen. Er lijkt een nieuwe zuil ontstaan te zijn, er wordt intolerantie gepredikt en het gevaar van een parallelle samenleving ligt op de loer." Maar zijn conclusie is dan wel: "Afschaffen van het mensenrecht op vrijheid van onderwijs lost dit niet op."

Bronnen:

> Terug naar het nieuwsoverzicht <