Secularisatie woningcorporaties voorbeeld voor onderwijs
20 oktober 2012
Het is tijd voor een nieuwe schoolstrijd. Dat zegt dr. Wouter Beekers, die woensdag aan de VU promoveerde op zijn onderzoek naar anderhalve eeuw geschiedenis van de sociale woningbouw. De woningcorporaties veranderden van identiteitsgebonden instellingen naar ‘winkels van huizen’. Het christelijk onderwijs staat hetzelfde te wachten, als zij niet de barricaden op gaat.
Beekers ziet een parallel tussen de geschiedenis van de woningcorporaties en het hellend vlak waarop christelijke scholen zich nu begeven. Als de scholen niet ingrijpen, zullen zij zeker seculariseren, waarschuwt de historicus.
U beschrijft in uw boek Het bewoonbare land. Geschiedenis van de volkshuisvestingsbeweging in Nederland, verschillende stappen waarin de woningcorporaties seculariseerden. Één daarvan is de komst van staatssteun, waardoor de financiële steun vanuit de eigen gemeenschap minder belangrijk werd. Is dat ook een bedreiging voor christelijke scholen?
“Staatssteun op zichzelf is niet verkeerd. Op dit moment is de financiering in het onderwijs mooi in evenwicht: tegenover de staatssteun staat controle die wordt uitgevoerd door de Onderwijsinspectie. Tegelijkertijd krijgen scholen ook de vrijheid om eigen accenten te leggen.
Bij woningencorporaties ging het dat evenwicht verloren. Het belangrijkste moment daarin is als de Staat na de tweede wereldoorlog zegt: We willen jullie op heel grote schaal gaan steunen, maar we gaan ook aanwijzen wie er in je woningen woont. Identiteitsgebonden woningcorporaties zijn daardoor in snel tempo verdwenen. Je zit nu een soortgelijke discussie lopen rondom allerlei maatschappelijke instellingen: van het welzijnswerk van Youth for Christ tot het onderwijs.”
De Staat die bepaalt wie er in de woningen woont. Er is een parallel met de Staat die bepaalt welke kinderen scholen moeten aannemen. Is de acceptatieplicht de grootste bedreiging voor het christelijk onderwijs?
“Vooral die bedreiging heb ik willen aanstippen, ja. Als ik sommige politici hoor spreken begrijp ik dat zij niet willen dat scholen de vrijheid hebben om te discrimineren op het terrein van geloofsovertuiging als zij leerlingen aannemen. Ik begrijp wel iets van dat standpunt hoor, maar politici die zo spreken gaan voorbij aan de bindende kracht die christelijke scholen hebben: de gedeelde identiteit en de betrokkenheid van ouders maakt die scholen uniek.
Natuurlijk verschilt die ouderbetrokkenheid per school, maar ik ben bang dat we kind met het badwater weggooien als we zeggen dat christelijk onderwijs er alleen is om witte scholen in stand te houden. Er bestaan heel veel scholen, zeker in orthodox protestants-christelijke kring, waarop ouders nog sterk betrokken zijn. Mijn eigen kinderen gaan naar een christelijke basisschool waar niet alleen kinderen vanuit andere kerken elkaar treffen, maar ook met een hele andere etnische afkomst. Juist daarin is de waarde van de gedeelde geloofsovertuiging zichtbaar.”
Gaat uw vergelijking tussen de in de 20e eeuw verdwenen identiteitsgebonden woningcorporaties en de christelijke scholen niet mank? De verzuilde samenleving bestaat immers niet meer. Sterker: veel christenen willen helemaal niet in een ‘christelijk reservaat’ leven. Dat heeft vanzelfsprekend zijn weerslag op het onderwijs.
“Dat is helemaal waar: de hele samenleving is veranderd. Maar mijn punt is dat we leven in een tijd waarin we vrijheid hebben, keuze hebben. In mijn kerk kiezen mensen voor montessorionderwijs, een openbare school of een christelijke.
De samenleving is zeker anders en wat dat betreft kan ik me ook die worsteling van scholen voorstellen. Maar dat betekent niet dat politiek erin moet duiken. Het is vooral de roep vanuit de politiek waartegen scholen in opstand moeten komen.”
In uw interview met het Nederlands Dagblad verwijst u naar de oprichter van de VU: Abraham Kuyper. Hij kwam op voor de protestantse ‘kleine luyden’. U zegt: “Die tijd is voorbij.”
“Abraham Kuyper kwam op voor godsdienstvrijheid van de protestantse "kleine luyden". Het is een langlopend debat of Kuyper dat recht van godsdienstvrijheid ook principieel aan anderen toebedeelde. Je ziet dat hij op de brug stond tussen Nederland als uniforme protestantse natie en Nederland als pluriforme (verzuilde) natie. Katholiek onderwijs financieren, daar kon hij wel mee akkoord gaan. Maar de stap naar bijvoorbeeld financiering van mohammedaans onderwijs zou voor hem te groot zijn. Die tijd zijn we inmiddels gepasseerd: het recht op godsdienstvrijheid is niet aan christenen voorbehouden.”
Bron: Woningcorporaties seculariseerden, christelijk onderwijs gaat er achteraan, Besturenraad, 4 oktober 2012