Vrijheid van onderwijs niet veilig bij rechtse coalitie

19 juni 2010

In onderwijskring wordt met ongeloof en onrust gekeken naar manoeuvres om een rechtse coalitie tot stand te brengen. Velen vrezen dat deze leidt tot een einde van de vrijheid van onderwijs en schoolkeuze voor ouders, zo vrezen velen. Het CDA- en CU-verlies maakt redding daarvan staatsrechtelijk niet meer mogelijk en de PVV wil die vrijheid kwijt.

CDA, CU en SGP hebben samen nog 28 van de 150 zetels in de Tweede Kamer. Met deze omvang kunnen zij een wijziging van de Grondwet niet meer blokkeren. Artikel 23 van de Grondwet, waarin het recht op richting en inrichting van gelijk bekostigde scholen is vastgelegd, staat bij de PVV direct en bij paarse partijen indirect op de tocht.

De PVV wil de 'islamisering' bestrijden. Deze ziet zij opdoemen in organisaties die zich beroepen op beginselen uit de Islam. Meest concrete realisatie van dit maatschappelijk initiatief zijn de islamitische scholen, die conform artikel 23 tot stand zijn gebracht. De PVV wil die scholen daarom verbieden en de bestaande 'scholen met de Koran' sluiten. Hiertoe is wijziging van de grondwet noodzakelijk. De PVV zou deze eis kunnen stellen bij een kabinetsformatie.

Paars
Voor zo'n wijziging kon weleens meer sympathie bestaan dan velen vermoeden. Kamerlid Wilders raakt met zijn aanval op artikel 23 namelijk een gevoelig punt bij vooral D66 en de linksliberalen in PvdA en VVD. Ook zij willen al jaren inperking van de vrijheid van onderwijs. Hun object van afkeer is niet de Koran, maar de vrijheid van scholen in de benoeming van personeel en toelating van studenten en scholieren op grond van hun beginselen.

Actueel argument hiertegen is de homo-emancipatie, maar deze politieke wens tot vrijheidsbeperking leeft dieper en breder. Pvda'er Plasterk heeft dit thema in de recente campagne opgevoerd, in de hoop kiezers te trekken, maar wellicht ook als knipoog naar rechts dat hier zaken over te doen zou zijn.

CDA
Een coalitie met de PVV zal, desnoods symbolisch, iets van de anti-islam-agenda moeten vertolken. Op veel punten kan dit niet vanwege internationale en Europese verdragen, maar een geheel binnenlands punt als de onderwijswetgeving zou zich daar effectief voor lenen.

Het is daarom niet verwonderlijk dat in het CDA de alarmklokken luiden onder diegenen die het onderwijs en zijn vrijheid behartigen. De confessionele politiek kent zijn ontstaan en bestaansgrond in de filosofie achter de feitelijke doorvoering van de vrijheid van onderwijs en geweten. De 'schoolstrijd' en de daaruit gegroeide civil society van gelijkberechtigde minderheden zijn immers de oorsprong van het 'maatschappelijk middenveld' en de 'polder' en de bestaandsgrond van de christendemocratische traditie van matiging, tolerantie van minderheden en 'harmoniemodel'. Een deelname van het CDA aan een 'rechtse coalitie' die de onderwijsvrijheid inperkt staat daarom "gelijk met zelfmoord na de halvering", aldus een topman uit de onderwijswereld en het CDA tegen ScienceGuide.

Hoger onderwijs
Voor het hoger onderwijs en het mbo is deze ontwikkeling volgens Science Guide zeer relevant. Ook daarin zijn immers (bijna) alle instellingen bijzonder onderwijs in de zin van artikel 23 GW. Wanneer de overheid haar onwelgevallige instellingen zou kunnen sluiten of 'straffen' op gronden van overtuiging of godsdienst, dan dreigt ook de academische vrijheid voorbij te zijn.
Illustratief in dit verband is een voorval in augustus 2008 toen de PVV voorstelde om de Rijksuniversiteit Utrecht te korten in verband met het allochtonenbeleid van de RUU.
Bij het afschaffen van een constitutioneel recht op bekostiging van vrije instellingen zal een nieuwe minister van OCW tegen zulke en analoge eisen weinig principiële wapens meer bezitten. De overheid zal namelijk via de financiering dan feitelijk achter de knoppen zitten van het bestuur van het onderwijs.

Coalitie
Mede door de houding van prominente onderwijsmensen binnen het CDA is een rechtse coalitie voorlopig van de baan en wordt veel gesproken over een Paarse coalitie. Onduidelijk blijft het of het bijzonder onderwijs daarbij gebaat is. Misschien had een rechtse coalitie met gedoogsteun van de SGP het bijzonder onderwijs meer zekerheid geboden.

Bron: Beroering om VVD-PVV-CDA optie, Science Guide, 14 juni 2010

> Terug naar het nieuwsoverzicht <