Wie ondertekenden het volkspetitionnement van 1878

1 juli 2017

Op initiatief van prof. dr. F.A. van Lieburg startte de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Radboud Universiteit te Nijmegen het project Volkspetitionnement 1878. Het VU-Centrum voor Religiegeschiedenis presenteerde vrijdag 30 juni bij het Katholiek Documentatiecentrum aan de Radboud Universiteit de eerste resultaten: lange namenlijsten van protestantse ondertekenaars, die de komende tijd op de website van het project worden geplaatst.

Intussen start het vervolg: het invoeren van de handtekeningen die op initiatief van het roomse blad De Tijd werden ingezameld.

Koning
Het Volkspetitionnement werd georganiseerd om een wetsvoorstel van minister Kappeyne van de Coppello tegen te houden waardoor de instandhouding van christelijke scholen financieel werd bemoeilijkt. Eenentwintig mannen togen naar het Apeldoornse paleis Het Loo om evenzoveel boeken vol handtekeningen aan koning Willem III te overhandigen. Maar de vorst tekende de wet toch.

Het rooms-katholieke protest verliep anders, zegt onderzoeker Koos-Jan de Jager. Zij deden eerst een beroep op de Tweede Kamer. Toen die de wet aanvaardde, verzamelden ze direct handtekeningen om de Eerste Kamer ertoe te bewegen het voorstel af te wijzen. En toen de Senaat toch akkoord ging, stapte het roomse volksdeel naar de koning. De protestanten zetten alleen die laatste stap, omdat dr. A. Kuyper ervan uitging dat een beroep op de Tweede en de Eerste Kamer bij voorbaat zinloos was.

Fred van LieburgHerstel
Al die duizenden handtekeningen liggen veilig weggeborgen in het Nationaal Archief. In het project om de inhoud toegankelijk te maken, gaat het om meer dan papieren door een scanner halen. Eerst moeten beschadigingen worden hersteld. Na het herstel volgt digitalisering, en dan kunnen de vrijwilligers thuis de namen uittypen op het moment dat het hun goed uitkomt. Hun werk wordt vervolgens door anderen gecontroleerd.

Via vp1878.nl kunnen mensen in de toekomst op zoek naar hun familieleden of plaatsgenoten. Zo begon het ook, zegt prof. dr. F. A. van Lieburg: „Ik wilde weten of mijn overgrootvader in Nieuw-Beijerland tot de ondertekenaars behoorde.” Dat bleek zo te zijn.

Rooms-katholiek
De ruim 305.000 orthodox-protestantse petitionisten zitten inmiddels in de database; de controle is nog in volle gang. Nu kunnen de 164.000 rooms-katholieke voorstanders van confessioneel lager onderwijs worden ingevoerd. Het roomse aandeel in deze volksbeweging is onderbelicht, stelt De Jager. Reeds het gedenkboek uit 1879 stelde de protestantse actie op de voorgrond. Tijdens latere herdenkingen ging het niet anders. Wat precies de oorzaak hiervan is, wordt nog onderzocht.

> Terug naar het nieuwsoverzicht <